Δευτέρα 21 Φεβρουαρίου 2011

ΙΣΤΟΡΙΑ - ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΟ ΑΝΑΓΛΥΦΟ – ΔΙΑΔΡΟΜΗ – ΧΛΩΡΙΔΑ ΚΑΙ ΠΑΝΙΔΑ.

 Γενικά ιστορικά και γεωμορφολογικά στοιχεία για το Χαβρία.Άγνωστο παραμένει, ακόμα και στις μέρες μας, το αρχαίο όνομα του ποταμού που πηγάζει από τις περιοχές του Νεοχωρίου και της Αρναίας ο ένας βασικός του άξονας και από την περιοχή του ‘Κάκαβου’ ο άλλος. Τα τελευταία χρόνια επικράτησε η άποψη πως, λόγω των μεγάλων ποσοτήτων άμμου που κατέβαζε, ονομαζόταν ‘Αμμίτης’, δηλαδή αμμουδερός, άποψη πάντως που δεν επιβεβαιώνεται από κάποια γραπτή ιστορική πηγή και μάλλον αυτό το όνομα αφορά το ποτάμι που πηγάζει από τον ορεινό όγκο ‘Ομβριανό’ στο Δήμο Ζερβοχωρίων και εκβάλλει στη λίμνη Βόλβη. Αναφέρονται όμως από την αρχαιότητα τα ονόματα δυο παραποτάμων του που δεν προσδιορίζεται με ακρίβεια η θέση τους, του ‘Μάνη’ και του ‘Πεταρίσκου’. Είναι, επομένως, λογικό να λησμονήθηκε έτσι το αρχαίο όνομα του ποταμού από πολύ νωρίς. Στα νεότερα χρόνια, σε αγιορείτικα έγγραφα του 14ου αιώνα τον συναντούμε ως «ποταμόν», «μέγαν ποταμόν» ή «μεγαλοπόταμο», ενώ στους περισσότερους χάρτες ονομάζεται σαν «το ποτάμι της Ορμύλιας» ή «ποταμός Ερμυλίας». Από τα μέσα ήδη περίπου του 19ου αιώνα πρέπει να έγινε η παρανόηση και από πολλούς συγγραφείς μνημονεύεται ως «Χαβρίας», όνομα που ανήκει όμως, όπως φαίνεται, στον κύριο ποταμό της Καλαμαριάς. 
Ανάλυση παραμέτρων του φυσικού ανάγλυφου, τοπογραφία.

Ο Χαβρίας ή αλλιώς το ποτάμι της Ορμύλιας πηγάζει , κυρίως, από τους ορεινούς όγκους του Χολομώντα και του Στρατωνικού όρους, βόρεια και του Κάκαβου, ανατολικά. Θεωρώντας ως κύρια πηγή του Χαβρία την περιοχή ‘Πιάβιτσα’ του Νεοχωρίου, μπορεί να εκτιμηθεί ότι το συνολικό μήκος του ποταμού είναι της τάξεως των 59 km. Απ` αυτά τα 17,5 ανήκουν στο Δήμο Ορμύλιας, τα 8,5 στο Δήμο Σιθωνίας, τα 10 στο Δήμο Πολυγύρου και τα υπόλοιπα 23 στο Δήμο Αρναίας.

ΔΙΕΡΧΟΜΕΝΟ  ΤΜΗΜΑ  ΤΟΥ  ΧΑΒΡΙΑ  ΑΝΑ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΔΗΜΟ


ΟΝΟΜΑΣΙΑ  ΔΗΜΟΥ
ΜΗΚΟΣ  ΠΟΤΑΜΟΥ ΣΕ km
ΠΟΣΟΣΤΟ  ΚΑΛΥΨΗΣ %

Δήμος Ορμύλιας
17,5
29,66

Δήμος Σιθωνίας
8,5
14,41

Δήμος Πολυγύρου
10
16,95

Δήμος Αρναίας
23
38,98

ΣΥΝΟΛΑ
59
100



Η γενική διεύθυνση της κοίτης του είναι ΒΒΑ - ΝΝΔ. Ο Χαβρίας εκβάλλει στον Τορωναίο κόλπο στην ‘Παλιομάνα’ της Ορμύλιας, λίγο μετά το Βατοπέδι. Κάποιες άλλες πηγές του βρίσκονται βορειανατολικά της Αρναίας, στην περιοχή Τσαΐρια. Τα δυο κύρια τμήματά του Χαβρία, αυτό που κατεβαίνει από την περιοχή του Παλαιοχωρίου και αυτό που έρχεται από ανατολικά, από την περιοχή του Γοματίου και της Μ. Παναγίας, ενώνονται σε ένα στην περιοχή της ‘Σμίξης’ (αυτό υπονοεί και η ονομασία της τοποθεσίας) για να αποτελέσουν από εκεί και κάτω την κεντρική κοίτη του ποταμού. 

 
 


Η λεκάνη του Χαβρία διαιρείται σ` ένα μεγάλο αριθμό μικρότερων υπολεκανών οι οποίες αποστραγγίζονται από χείμαρρους που τις διαρρέουν. Στο ανατολικό τμήμα της κοίτης του Χαβρία οι χείμαρροι έχουν διεύθυνση Α-Δ. Στο δυτικό του τμήμα έχουν γενική διεύθυνση ΒΔ-ΝΑ και ακολουθούν τη γενική διεύθυνση της διάταξης των πετρογραφικών σχηματισμών της περιοχής. Από τους χείμαρρους, οι μεγαλύτεροι σε μήκος είναι αυτοί του δυτικού τμήματος της κοίτης του Χαβρία, όπως ο ‘Τρανός Λάκκος’ ή ‘Μηλιαδινό ποτάμι’, ο οποίος έχει μήκος 28,4 km περίπου, πηγάζει βόρεια και ανατολικά του Ταξιάρχη και περνώντας από τον οικισμό ‘Μηλιάδα’ εκβάλει στο κεντρικό ποτάμι κοντά στη ‘Μελισσόπετρα’ του Μεταγγιτσίου, ο Ξερότοπος ή Γκρεντίστ που έχει μήκος 12 km και πηγάζει από την περιοχή των Βραστών για να συναντήσει το Χαβρία όταν αυτός κατηφορίζει προς την περιοχή της Ορμύλιας, καθώς και η ‘Καπρινίκια’ ή ‘Κούντουρα’ με μήκος 18,9 km που κι αυτός πηγάζει από την περιοχή των Βραστών και τον συναντάμε στο δρόμο Ορμύλιας – Βραστών, λίγο πιο έξω από το νεκροταφείο του χωριού.

                                                                      ‘‘Καπρινίκια’’



Οι περισσότεροι χείμαρροι στη λεκάνη απορροής του Χαβρία δεν παρουσιάζουν επιφανειακή ροή παρά μόνο για μικρό χρονικό διάστημα και μετά από έντονες βροχοπτώσεις. Αλλά και η επιφανειακή ροή του ίδιου του Χαβρία, που κι αυτός στην πραγματικότητα είναι χείμαρρος, τους θερινούς μήνες είναι μειωμένη και περιορίζεται έως την περιοχή των Πλανών και του  Μεταγγιτσίου.
                                
 


Η λεκάνη απορροής του Χαβρία έχει το σχήμα U, χαρακτηριστικό της προχωρημένης ηλικίας, ενώ οι υπολεκάνες του έχουν το σχήμα V, χαρακτηριστικό νεαρής ηλικίας. Πιθανότατα η διαμόρφωση της κύριας λεκάνης οφείλεται σε τεκτονική δράση, ενώ η διαμόρφωση των υπολεκανών οφείλεται σε δευτερογενείς εξωγενείς δυνάμεις.
Γενικά ο Χαβρίας αποτελεί τη σημαντικότερη λεκάνη απορροής υδάτων για όλο το κεντρικό και ανατολικό τμήμα της Χαλκιδικής, αφού σ` αυτόν καταλήγουν οι κυριότεροι χείμαρροι και τα ρέματα αυτής της πλευράς του νομού. Τα εμβαδόν της φθάνει τα 478 km2 με δεύτερη αυτή του Ολυνθίου ποταμού (428 km2). Το μέσο υψόμετρο για τη λεκάνη του Χαβρία είναι 409 m, ενώ για όλο το νομό Χαλκιδικής είναι 401 m. Γενικά η λεκάνη χαρακτηρίζεται ως ημιορεινή-ορεινή στο ΒΔ και Β τμήμα της, λοφώδης στο κεντρικό της τμήμα και πεδινή στο νότιο και τελευταίο της τμήμα. Η μέση κλίση της είναι 14,55% και ο δείκτης αναγλύφου 0,13. Το ψηλότερο σημείο της είναι στην περιοχή του Δ.Δ. Ταξιάρχη στην τοποθεσία ‘Ψηλή Ράχη’ 931 m, ενώ το χαμηλότερο στο Δ.Δ. Μεταγγιτσίου στην τοποθεσία ‘Παλιοφυλακή’, 371m. 


Στη διαδρομή του ο Χαβρίας διέρχεται από σημαντικούς αρχαιολογικούς χώρους, όπως είναι δυο αξιόλογα παλαιοχριστιανικά κάστρα, το ‘Νέπωσι’, στην περιοχή του Παλαιοχωρίου και η Καλλίπολη στην περιοχή της Ορμύλιας. Μικρότερα κάστρα υπάρχουν στο Περιστέρι (νότια από το Νέπωσι), στη Σμίξη, στον παραπόταμο Καπρινίκια πάνω από την Ορμύλια και αλλού. Σ` αυτή του την πορεία, αλλά και στους βασικούς παραποτάμους του, υπήρχαν παλιότερα πλήθος νερόμυλοι και νεροτριβές τα ερείπια των οποίων διακρίνονται ακόμη. Πάνω, μάλιστα, από το ‘Νέπωσι’, λειτουργούσαν μέχρι πριν λίγα μόλις χρόνια κάποιες νεροτριβές.

 

Ο λόφος της Καλλίπολης στις όχθες του Χαβρία
(Η φωτογραφία είναι από το βιβλίο «ΟΡΜΥΛΙΑ», Ιερό Κοινόβιο Ευαγγελισμού της Θεοτόκου,
έκδοση INTERAMERICAN, Αθήνα 1992).

Σε κάποια σημεία του ποταμού, στην άμμο του, ανιχνεύονται ψήγματα προσχωματικού χρυσού, που πρέπει να προέρχεται από τα χρυσοφόρα πετρώματα του Κάκαβου. Σε άγνωστη εποχή της αρχαιότητας, πιθανόν και στα κλασικά χρόνια, έγιναν εκτεταμένες εργασίες περισυλλογής του χρυσού με κοσκίνισμα της άμμου. Κατάλοιπα αυτών των εργασιών είναι οι μεγάλοι λιθοσωροί, οι «αγραμάδες», κατά μήκος της κοίτης του ποταμού, κυρίως στην ευρύτερη περιοχή των Πλανών.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου